Taal als motor van verandering
Volgens Van der Weele bepaalt taal niet alleen hoe we communiceren, maar ook hoe we denken en handelen. “We kunnen samenwerken dankzij taal, maar begrijpen elkaar lang niet altijd. In transities is dat een groot risico. De woorden die we gebruiken, bepalen of mensen zich aangesproken voelen of afhaken.”
Hij pleit ervoor om taal niet te zien als sluitstuk van communicatie, maar als onderdeel van innovatie. Woorden kunnen vernieuwing versnellen of juist vertragen. Zeker in de biobased transitie, waarin technologie, beleid en waarden samenkomen, bepaalt taal hoe overtuigend het verhaal is.
Waarom feiten niet genoeg zijn
Van der Weele verwees naar psycholoog Jonathan Haidt, die het menselijk denken vergelijkt met een ruiter op een olifant: de ruiter staat voor ons rationele brein, de olifant voor het emotionele. “Wie mensen in beweging wil krijgen, moet de olifant aanspreken,” vertelde hij.
Feiten, cijfers en beleidsdoelen spreken vooral het rationele brein aan, maar mensen handelen vooral op gevoel. Taal die emoties en waarden aanspreekt, vergroot de kans op verandering. “We zijn niet zo rationeel als we denken. Wie gedrag wil veranderen, moet mensen vooral een goed gevoel geven. ‘
Vijf principes voor taal die werkt
Van der Weele ontwikkelde vijf principes voor taal die verandering mogelijk maakt. Ze helpen om complexe boodschappen te vertalen naar woorden die raken, inspireren en activeren.
- Maak het herkenbaar. Sluit aan bij waarden die mensen belangrijk vinden, zoals vrijheid, onafhankelijkheid, stabiliteit en veiligheid. “Laat zien wat biobased concreet betekent voor hun leven: een schonere omgeving, gezondere woningen of minder afhankelijkheid van andere landen.”
- Maak het aantrekkelijk. Vermijd vakjargon en containerbegrippen. Woorden als duurzaam of circulair zijn abstract. Gebruik concrete taal, zoals hennep, stro of vlas. Dat roept beelden op en maakt de boodschap geloofwaardiger.
- Maak niks doen pijnlijk. Laat zien wat er vervelend of nadelig is aan de ‘gangbare’ keuze. Voorbeelden als plasticvrije kauwgom of koffie zonder troep maken de keuze voor duurzame alternatieven vanzelfsprekend.
- Maak het normaal. Mensen volgen wat ze als gangbaar ervaren. Laat zien dat biobased toepassingen in opkomst zijn, dat steeds meer boeren, bouwers en ontwerpers ermee werken.
- Maak het makkelijk. Zet duurzame keuzes bovenaan in plaats van ze als alternatief te presenteren. Wie biobased als standaard neerzet, maakt het de nieuwe norm.
Van betekenis naar impact
De inzichten van Van der Weele sluiten nauw aan bij de ambitie van Living Ecosystem. In het programma werken hogescholen en partners samen aan duurzame materialen en een circulaire economie. Daarbij is taal onmisbaar om bruggen te slaan tussen onderzoekers, bedrijven en beleid.
“Taal is geen versiering van onderzoek, maar een bouwsteen,” benadrukt Van der Weele. “Wie de juiste woorden kiest, maakt innovatie begrijpelijk en aantrekkelijk. De biobased transitie begint niet bij technologie, maar bij taal die mensen verbindt.”
