Arjen van Klink, directeur bij Kenniscentrum Business Innovation en lector Next Strategy bij Hogeschool Rotterdam, opende het symposium. Hij benadrukte dat taal de basis vormt van kennisontwikkeling en samenwerking.
“Taal is de drager van kennis, het zorgt uiteindelijk voor impact. Hoe verwoorden we de toekomst in een gezamenlijke taal? We zoeken naar woorden om de transitie te omschrijven: groene groei, circulaire economie, doughnut economie, zorgeconomie. Waar hebben we het eigenlijk over? Begrijp je elkaar echt, gebruik je woorden die de ander verstaat?”
Volgens Van Klink is een gedeelde taal essentieel om de brug te blijven slaan tussen onderzoek, onderwijs en praktijk. Hij plaatste dit in de context van Living Ecosystem, waarin drie hogescholen samenwerken aan biobased ingrediënten, circulaire bouw en biobased kunststoffen. “De overgang naar een andere materialeneconomie vraagt om samenwerking, kennisdeling en kritisch denken. Dat begint met de woorden die we gebruiken.”
Van biobased naar betekenis
De keynote werd verzorgd door taalstrateeg Jens van der Weele, met zijn lezing ‘Van biobased naar betekenis’. Hij liet zien hoe taal de motor kan zijn van verandering. In zijn verhaal stond de vraag centraal hoe woorden onze verbeelding sturen, weerstand oproepen of juist verbinding creëren.
Van der Weele liet zien dat feiten en cijfers vaak niet genoeg zijn om mensen mee te krijgen in een transitie. “Wie gedrag wil veranderen, moet weten hoe mensen denken. We zijn niet zo rationeel als we geloven. Emotie, waarden en eigenbelang sturen ons vaak sterker dan argumenten.”
Hij benoemde vijf principes voor taal die werkt in transities:
- Maak het herkenbaar door aan te sluiten bij waarden die mensen belangrijk vinden, zoals vrijheid, onafhankelijkheid en veiligheid.
- Maak het aantrekkelijk met concrete en tastbare woorden in plaats van jargon.
- Maak niks doen pijnlijk door te laten zien wat er misgaat als we niets veranderen.
- Maak het normaal door te laten zien dat anderen al in beweging zijn.
- Maak het makkelijk door duurzame keuzes vanzelfsprekend te maken.
Zijn boodschap: taal is nooit neutraal. Begrippen als impact of duurzaamheid krijgen pas waarde als we ze samen betekenis geven.
Parallelsessies: van hulpmiddelen tot toekomstvisie
Na de keynote konden deelnemers kiezen uit drie parallelsessies over de relatie tussen taal, onderzoek en innovatie.
Praktische hulpmiddelen voor onderzoekskwaliteit
Maartje de Klerk (Hogeschool Rotterdam) presenteerde het Project Wegwijzer, een interactieve tool die structuur brengt in het onderzoeksproces.
Daarna introduceerde Mischa Beckers (HZ University of Applied Sciences) de Glossary Onderzoekskwaliteit, een hulpmiddel dat hogescholen helpt een gemeenschappelijke taal te ontwikkelen rondom kwaliteitszorg.
Samenwerken aan transitie of samenwerken in transitie
Theo Niessen (Fontys Hogescholen) nodigde deelnemers uit kritisch te kijken naar het dominante transitieverhaal. Wat bedoelen we eigenlijk met woorden als versnellen of impact? De discussie liet zien hoe andere taalkeuzes kunnen leiden tot nieuwe perspectieven en welke mogelijkheden er zijn om deze via sociologische processen en interactie te beïnvloeden.
Qualitative Data Analysis with a little help from mAI friends
Frank Peeters (HZ University of Applied Sciences) bracht een verfrissende mix van technologie en praktijk. Hij liet zien hoe kunstmatige intelligentie onderzoekers kan helpen bij data-analyse, zonder de menselijke interpretatie te verliezen.
Reflectie en vervolg
De middag werd afgesloten door Han van Kasteren, die vooruitblikte op de volgende fase van het programma Living Ecosystem. In de eerste fase (2021–2025) lag de nadruk op het bouwen van samenwerkingsverbanden rond biobased en circulaire innovatie. Volgens Van Kasteren heeft deze periode duidelijk gemaakt dat samenwerking vooral mensenwerk is.
“De kern van verandering ligt in gedrag,” lichtte hij toe. “Motivatie, capaciteit en gelegenheid bepalen of samenwerking echt tot innovatie leidt. Taal speelt daarin een verbindende rol, omdat het helpt om elkaar beter te begrijpen en gezamenlijke doelen scherp te krijgen.
In de tweede fase (2026–2030) werkt Living Ecosystem verder aan de ontwikkeling van een duurzaam en (inter)nationaal erkend onderzoekscluster. De ambitie is om kennisgebieden sterker met elkaar te verbinden en de biocirculaire keten integraal te benaderen. Hogeschool Rotterdam doet niet mee aan de tweede fase van het project, omdat de focus elders ligt de komende jaren.
