Wat is MycoClay?
Om goed te begrijpen wat de studenten precies onderzoeken, volgt hier een korte uitleg van het project. MycoClay is een haalbaarheidsstudie naar hoe klei en mycelium kunnen worden gecombineerd tot een bouwcomponent. John licht toe: “Ons doel is dat dit kan dienen als een cementvervanger, en met grind mogelijk zelfs als betonvervanger. We zoeken naar een proces dat continu, efficiënter en eenvoudiger te produceren is. Het eindproduct moet uiteindelijk ook kunnen terugkeren naar de aarde.”
Het project wordt uitgevoerd in samenwerking met ABT Consulting en vormt een brug tussen twee onderzoekslijnen binnen de onderzoeksgroep Biobased Construction: de ‘Building with EARTH’-lijn en de ‘Building with MYCELIUM’-lijn.
De EARTH-lijn richt zich op klei en gestampte aarde als materialen die na gebruik kunnen terugkeren in de natuur.
De MYCELIUM-lijn onderzoekt met lokaal agrarisch vezelafval kan worden toegepast om duurzame biocomposieten te maken.
Zo combineert MycoClay kennis over klei, natuurlijke coatings en verwerkingsmethoden met innovatief myceliumonderzoek, wat de ontwikkeling van circulaire bouwmaterialen mogelijk maakt.
Van Veld naar Vijver: Studenten Brengen MycoClay tot Leven
Op OEST Farm & Stay, een boerderij op het Zeeuwse Landgoed Hof ter Linde, schepten studenten klei. Ze hadden eerder al klei verzameld vo
or een vorig project (Biobased Wet Cell). Nu schepten ze klei uit de vijver, slechts enkele meters verderop, waar de verschillen meteen zichtbaar waren. “Je ziet het verschil, je ruikt het verschil, en dat beïnvloedt hoe het materiaal later reageert in combinatie met mycelium,” legt John uit. De vijverklei bevatte kleine vezels, maar dat is geen probleem omdat de klei wordt geautoclaveerd om te steriliseren en organisch materiaal te verwijderen.
Door zelf te scheppen ervaren studenten hoeveel werk het kost om natuurlijke grondstoffen te benutten.
John: “Wanneer studenten de klei zelf hebben geschept, gaan ze er zorgvuldiger mee om in het lab. Ze begrijpen dat materialen niet vanzelf ontstaan en dat verspilling moet worden voorkomen.” Het helpt hen te begrijpen waarom zorgvuldige omgang met materialen, duurzaamheid en circulariteit belangrijk zijn. Het geeft hen inzicht in de hele cyclus: van bron tot toepassing.
Van Schep naar Lab
Na het verzamelen werd de klei gekarakteriseerd en getest in het Joint Research Centre Zeeland (JRCZ) op zoutgehalte, krimp en andere fundamentele eigenschappen. John: “We onderzoeken ook biobased coatings en natuurlijke lijmen, bijvoorbeeld op basis van alginaat uit bruinalgen of chitosan uit garnalen, om te kijken of we klei duurzaam kunnen binden en coaten.” Na deze analyses wordt het materiaal naar het lab in het Joint Research Centre Breda (JRCB) gebracht, waar de toepassing met mycelium wordt onderzocht. Hier worden componenten gemaakt voor gebruik met mycelium en worden kleine prototypes geproduceerd. John: “Hier onderzoeken we welke myceliumsoorten het beste groeien op autoclave-behandelde klei. Het doel is om een protocol te ontwikkelen voor het fabriceren van componenten zodat studenten en onderzoekers hierop kunnen voortbouwen.”
Uitdagingen en Leren door te Doen
Het combineren van klei en mycelium blijkt een interessante puzzel. Beide zijn bindmiddelen, maar hebben tegenovergestelde behoeften. Klei werkt het beste als een dichte massa zonder lucht, terwijl mycelium juist lucht nodig heeft om te groeien. Samen ontstaat een hybride matrix. De uitdaging is om homogeniteit te bereiken zodat ook het midden van een component voldoende myceliumgroei heeft, terwijl het oppervlak al wordt blootgesteld aan lucht. Daarom worden verschillende methoden onderzocht: het laten binden van droge kleideeltjes met mycelium, of werken met een vochtiger kleimengsel met vezels als voeding voor het mycelium.
Het MycoClay-project laat zien dat praktijkgericht onderzoek essentieel is. Studenten zien niet alleen het resultaat, maar ervaren ook het hele proces: van het winnen van klei tot de verwerking ervan in het lab. Ze leren hoe eigenschappen zoals structuur, zoutgehalte en vocht het eindproduct beïnvloeden en hoe die kennis kan bijdragen aan een materiaal dat geschikt is als cementvervanger.
John benadrukt het leerproces van de studenten: “Door zelf met het materiaal te werken, worden studenten zich bewust van de hele keten: van bron tot prototype. Het laat zien dat duurzaamheid begint bij de basis, bij het materiaal zelf. Ze leren circulair denken en ervaren dat materialen zoals klei en mycelium kunnen terugkeren naar de aarde. Dat draagt niet alleen bij aan duurzaam bouwen, maar ook aan herstel van de bodem.”
Toekomst en Impact
John licht de volgende stappen in het onderzoek toe. Eerst wordt een vervanger voor cement ontwikkeld en daarna, met grind en andere toeslagmaterialen, een variant die lijkt op beton. Maar eerst moeten de ideale combinatie, verhoudingen en productiemethoden van klei en mycelium worden vastgesteld. John: “Met de juiste aanpak kan dit een grote impact hebben op de toekomst van circulaire bouwmaterialen.”
De Waarde van Ervaring
Klei scheppen en werken met MycoClay is een les in bewustwording, betrokkenheid en verantwoordelijkheid. John besluit: “Het is een intensieve dag, maar studenten nemen meer mee dan alleen kennis. Ze ervaren de complexiteit van duurzame materiaalontwikkeling en dat geeft hen energie om later zelf bij te dragen aan circulaire en innovatieve bouwoplossingen.”
