Wij starten bij het veld
In Europa blijft jaarlijks miljoenen tonnen stro, bladeren en stengels onbenut achter op het land. Deze lignocellulose-rijke reststromen zijn niet eetbaar voor mensen en nauwelijks geschikt als veevoer, maar bevatten juist hoogwaardige koolstof — een cruciaal ingrediënt voor de chemische bouwstenen van plastic, coatings en lijmen. MNEXT werkt samen met partners als Looop en BioGrowth Development om te bepalen hoeveel van deze biomassa beschikbaar is én duurzaam geoogst kan worden, zonder de bodemvruchtbaarheid en biodiversiteit aan te tasten.
Beleidsmatig is het thema actueler dan ooit: reststromen worden gezien als sleutel tot verduurzaming zonder concurrentie met voedselproductie. Maar in de praktijk gaat de aandacht vooral uit naar technologieontwikkeling — naar nieuwe reactoren, fermentatieprocessen en katalysatoren. Wat vaak ontbreekt is de logistieke en ruimtelijke dimensie: waar ligt die biomassa precies, hoeveel kunnen we oogsten zonder de bodem uit te putten, en hoe krijgen we het efficiënt bij de raffinaderij? Precies die vragen zijn de aanleiding voor het project.
Ruimtelijke analyses als fundament
Onze strategie ligt in ruimtelijke data-integratie. We verbinden data van zes gewassen (maïs, rijst, gerst, haver, tarwe en twee oliegewassen) met locaties van industriële centra, transportinfrastructuur en milieurestricties. Philippa Roots, expert in spatial analytics bij MNEXT, ontwikkelt modellen die laten zien waar in Europa bijvoorbeeld een bioraffinaderij met de hoogste slaagkans kan worden gebouwd. Cruciaal daarbij is dat niet alle reststromen geoogst mogen worden: een deel blijft achter om de bodem gezond te houden. Zonder deze oogstquota zouden we ons ons natuurlijke kapitaal uitputten.
Ontwikkeling van scenario’s
Onder Philippa’s leiding hebben we verschillende scenario’s geprogrammeerd. Van een ‘green first’-scenario met korte transportafstanden en strikte oogstlimieten, tot meer optimistische versies die hogere volumes benutten. Ons model koppelt biomassa-eenheden aan potentiële raffinaderijlocaties en rekent uit hoeveel etheen daarmee geproduceerd kan worden — de basis voor polyethyleen. De voorlopige uitkomsten laten zien dat lignocellulose alleen al ongeveer 20% van de huidige etheenbehoefte kan dekken, waarbij veel afhangt van het goed in kunnen richten van transport van de biomassa. Als we daarnaast suikers en houtachtige fracties meerekenen (buiten de scope van dit project), kan dat aandeel nog aanzienlijk groeien.
Whitepaper en blauwdruk voor opschaling
Dit jaar publiceren we een whitepaper waarin MNEXT de methodologie van Feeding Refineries helder uiteenzet. Samen met projectpartner BioGrowth Development werken we aan een open ‘blauwdruk’: andere onderzoekers en bedrijven kunnen onze werkwijze dan direct toepassen op verschillende biomassa- of reststroomtypes. Zo versnellen we de transitie naar een circulaire chemiesector, waarin reststromen niet langer een probleem zijn, maar juist een bron van waarde.
Randvoorwaarden en beleid
Natuurlijk vraagt grootschalige toepassing om investeringen: in bioraffinaderijen, groene waterstof, duurzame energie en—niet te vergeten—digitaal datamanagement. Ook internationaal beleid speelt een sleutelrol; momenteel is de regelgeving rond grensoverschrijdend transport van agrarisch afval nog onduidelijk. MNEXT onderzoekt hoe we dit obstakel kunnen wegnemen, zodat biomassa efficiënt en circulair door Europa kan stromen.
MNEXT deelt kennis en bouwt bruggen
Bij MNEXT vinden we kennisdeling cruciaal. Op congressen zoals Renewable Resources & Biorefineries in Finland presenteert Philippa over een jaar de eerste resultaten van dit project. “Er is al veel onderzoek naar biobrandstoffen,” zegt zij, “maar biobased bouwstenen voor de chemische industrie staan nog in de kinderschoenen.” Met Feeding Refineries vullen we die kenniskloof en laten we zien dat lignocellulose niet alleen duurzaam is, maar ook economisch gezien perspectief biedt.
Vooruitblik: van verkenning naar praktijk
Feeding Refineries is een eenjarig verkenningsproject, maar MNEXT ziet de potentie voor een veel grotere impact. Na afronding willen we industriële pilots starten met de meest kansrijke locaties en partners uitnodigen om samen te investeren. Daarnaast onderzoeken we hoe ons model kan worden toegepast op andere reststromen — denk aan houtzagerijafval of bermmaaisel. Het doel is helder: een circulaire keten waarin fossiele grondstoffen volledig vervangen worden door biobased alternatieven, voor de gehele chemische sector.
Wanneer we op de kaartoverzichten kijken, zien we niet alleen stippen; we zien kansen. Voor boeren die een extra inkomstenbron vinden, voor chemiebedrijven die hun CO₂-voetafdruk verkleinen, en voor een bodem die vitaal blijft voor toekomstige gewassen. Feeding Refineries is voor MNEXT de proeftuin waarin we systeemdenken, geavanceerde ruimtelijke analyses en ecologische verantwoordelijkheid samenbrengen. Zo bouwen wij aan de duurzame chemie van morgen.
