We kampen als wereld met een plasticprobleem. De productie van plastic blijft toenemen, inmiddels tot meer dan 400 miljoen ton per jaar. Als er niets verandert, is de kans groot dat de totale hoeveelheid plastic afval in 2060 is verdriedubbeld vergeleken met 2019. Wereldwijd komt het grootste deel van al dat plastic terecht op stortplaatsen. Ook wordt het verbrand of komt plastic terecht in bijvoorbeeld de oceanen. De schade aan de natuur en de gezondheid van mens en dier is inmiddels aanzienlijk.
Meer en beter recyclen
Een oplossing om de productie van nieuw plastic te verminderen is nog lang niet in zicht. De ‘plastic-top’ in Zuid-Korea afgelopen november mislukte. Olieproducerende landen lagen dwars. Zij vonden dat afspraken moeten gaan over betere afvalverwerking en recycling, en niet over beperking van productie. Een teleurstelling voor het gros van de deelnemende landen, waaronder veel Europese. Maar bij de pakken neerzitten is geen optie. Laten we in plaats daarvan focussen op een maatregel waar in ieder geval iedereen vóór is: meer en beter recyclen. Bij MNEXT steken we veel energie in onderzoek hiernaar.
De EU is momenteel wereldwijd een van de koplopers als het gaat om plasticrecycling. Gemiddeld werden in 2021 ruim 40 procent van alle plastic verpakkingen gerecycled. Dat gebeurde voor het overgrote deel door mechanische recycling; een proces waarin plastic afval gescheiden, versnipperd en gesmolten wordt. Van de plastic korrels die dat oplevert, maken fabrikanten weer nieuwe producten. Nadeel van deze manier is dat elke ‘recycleronde’ de kwaliteit van het materiaal verlaagt. Ook zijn lang niet alle soorten plastic geschikt voor mechanische recycling.
Geen kwaliteitsverlies
Een groot verschil met chemische recycling. Dat proces is geschikt voor veel soorten plastic, en ook gemengde plasticstromen. Bij chemische recycling wordt plastic afval op moleculair niveau afgebroken en omgezet in grondstoffen voor nieuwe plastic of andere waardevolle producten. Bijvoorbeeld door middel van pyrolyse, een proces waarbij dat afbreken gebeurt door verhitting zonder zuurstof. Het voordeel van deze werkwijze is dat er geen kwaliteitsverlies optreedt en je er dus ‘virgin quality’ producten van kan maken. Nadeel van chemische recycling is het hoge energieverbruik. Ook is chemische recycling op dit moment nog duurder dan mechanische recycling. Hierdoor is het op dit moment voor fabrikanten zelden economisch haalbaar om producten van chemische recycling te gebruiken.
In ons onderzoek werken we hard aan het verkleinen van deze nadelen. Bijvoorbeeld in het Just Transition Fund-project C-Recycle, waar we samen met de TU Eindhoven de energie-efficiëntie van pyrolyse verbeteren door middel van snelle verwarmingstechnologie. Maar ook door het ontwikkelen van biobased katalysatoren om pyrolysetemperaturen te verlagen en productopbrengsten te verhogen, en het ontwikkelen van hybride processen die mechanische en pyrolysemethoden combineren. We kijken hierbij niet alleen naar de technologie maar nadrukkelijk ook naar financiën, milieu-impact en sociale aspecten. Dit onderzoek combineren we met een opleidings- en trainingsprogramma voor studenten, werkzoekenden en werknemers, om de regionale beroepsbevolking te versterken.
Moed en maatregelen
Helaas is optimalisering van chemische recycling op dit moment nog niet genoeg om het potentieel te benutten. Ook de sectoren die plastics gebruiken voor hun producten zijn aan zet, net als de politiek. De industrie moet meer moed tonen en verantwoordelijkheid nemen. Investeren in recyclingtechnologie en -onderzoek bijvoorbeeld, ook als de productie van plastic niet je ‘core business’ is. Daarnaast is het absoluut nodig dat Nederland en de EU het gebruik van nieuw plastic en goedkoop gerecycled materiaal uit landen buiten de EU zwaarder belasten. Ook zijn scherpere eisen nodig voor recycling en de samenstelling van plastics. Anders komt chemische recycling eenvoudigweg niet van de grond. Ook mechanische recycling heeft te lijden onder de lage prijs van nieuw en goedkoop gerecycled importplastic. Kijk maar naar de recyclers in Nederland die een voor een failliet gaan. Kortom, overheidsmaatregelen zijn noodzakelijk om chemische recycling écht levensvatbaar te laten zijn.
Chemisch recyclen is zeker geen silver bullet die het plasticprobleem in zijn geheel kan oplossen. We moeten chemisch recyclen altijd in combinatie zien met de andere circulariteitsstrategieën van de R-ladder. Denk aan het voorkomen van het gebruik (Refuse, Rethink, Reduce) en daarmee verlagen van de productie of het verlengen van de levensduur van plastics (Re-use, Repair, Refurbish). Maar nieuw plastic afval zal altijd blijven ontstaan. Chemische recycling is dan onmisbaar om deze afvalstroom weer een tweede leven te geven.