Netcongestie, wat is dat ook alweer?
In Nederland wordt op sommige momenten meer stroom gevraagd of teruggeleverd dan het netwerk aankan. De elektriciteitskabels raken daardoor letterlijk “vol”. Stel je voor dat het elektriciteitsnet een snelweg is en energie de auto’s die door die kabels rijden. Wanneer er te veel auto’s (energie) op de snelweg (kabel) rijden, ontstaan er files. Bij energie leidt dit tot wachttijden voor nieuwe aansluitingen, beperkingen op teruglevering van zonnestroom en soms zelfs stroomstoringen. Het probleem ontstaat vooral door de snelle groei van duurzame energiebronnen zoals zonnepanelen en windmolens en de toenemende vraag naar elektriciteit door warmtepompen en elektrische auto’s. Je wilt dus dat de “wegen” minder snel vol raken. Netbeheerders werken hiervoor hard aan netverzwaring, maar dat kan soms jaren duren. Het is alsof je eerst de snelwegen moet verbreden voordat je de extra auto’s kunt laten doorrijden.
Inzichten uit de praktijk
Studenten gingen op bedrijventerreinen in Bergeijk en Eersel in gesprek met lokale ondernemers die een Energie Hub aan het oprichten zijn in het OPZuid-project ‘Kempen Energie Hub’. Een Energie Hub is een vorm van een Local Energy Community (LEC) op een bedrijventerrein. Niet vanuit de theorie, maar met een innovatieve aanpak: Participatory Action Research (PAR). Deze methode draait om samenwerken, luisteren en samen tot praktische oplossingen komen. In open gesprekken deelden de ondernemers hun ervaringen, gevolgd door een oefening waarin ze zelf prioriteiten rangschikten. Het resultaat? Waardevolle inzichten uit de praktijk. De belangrijkste les: Energie Hubs werken alleen als ze écht een gemeenschap vormen. Dat vraagt om samenwerking die verder gaat dan winst, met ruimte voor vertrouwen, transparantie en wederzijdse steun. Alleen zo maak je samen energie sterker.
Van losse plannen naar krachtige samenwerkingen
Met drie stappen zetten studenten de deur open naar lokale energie-initiatieven die niet alleen duurzaam zijn, maar ook écht gedragen worden.
- Bouw een echte gemeenschap en versterk partnerschappen: Het draait om mensen die elkaar vinden in een gezamenlijke toekomstvisie. Breng ondernemers, bewoners en andere betrokkenen samen die geloven in wederzijdse groei – niet alleen economisch, maar ook sociaal.
- Zorg voor gedeeld begrip en open communicatie: Heldere, transparante communicatie zorgt voor vertrouwen en voorkomt ruis. Zo werk je echt samen aan hetzelfde doel.
- Deel zeggenschap met participatief bestuur: Geef ondernemers en andere betrokkenen gelijke zeggenschap. Laat ze meedenken én meebeslissen. Alleen dan voelen mensen zich eigenaar en komt de gemeenschap echt tot leven.
Van obstakels naar oplossingen
Een tweede studententeam dook met PAR in de barrières voor energiedeling op de bedrijventerreinen in Eersel en Bergeijk. Hoe krijgen we energiedeling écht op gang? Ze ontdekten vier knelpunten en net zo veel oplossingen, allemaal gericht op het versterken van duurzame samenwerking tussen bedrijven, netbeheerders en andere betrokkenen.
- Regelgeving remt af: Ingewikkeld beleid, trage besluitvorming en bureaucratie staan energiedeling in de weg. Oplossing: Kijk naar wat werkt in landen als Denemarken en Noorwegen en ontwikkel samen met de Nederlandse overheid een slimme, praktische aanpak die energiedeling wél mogelijk maakt.
- Technische hobbels op het net: Verouderde infrastructuur, beperkte opslag en personeelstekort bij netbeheerders maken energiedeling lastig. Oplossing: Investeer in talent en kennis. Werf technici en ingenieurs voor Energie Hubs en start praktijkgerichte trainingen met lokale technische scholen. Zo bouw je capaciteit én aan de toekomst.
- Financiële obstakels: Hoge initiële kosten en het ontbreken van prikkels maken het voor kleine en middelgrote ondernemingen moeilijk om te investeren in energiedeling. Oplossing: Mobiliseer vakbonden, lokale overheden en bedrijven om te lobbyen voor private en publieke investeringen. Zet in op informatiecampagnes en samenwerkingsprojecten die de economische en maatschappelijke voordelen benadrukken.
- Gebrekkige communicatie: Onvoldoende informatie en slechte communicatie tussen bedrijven en netbeheerder zorgen voor wantrouwen en onzekerheid. Oplossing: Ontwikkel een online platform voor ondernemers met een checklist voor deelname, een stap-voor-stap aanvraagportaal, video tutorials en een FAQ-sectie.
Steek je stekker in het stopcontact
Steek je stekker in het stopcontact en je hebt direct stroom. Maar wat als die stroom vastloopt? Er zijn slimme benaderingen nodig om de stroom, letterlijk en figuurlijk, op gang te krijgen zodat de energietransitie geen vertraging oploopt. Energie Hubs kunnen een oplossing zijn: in deze Hubs wekken deelnemers zelf hun energie op én delen en beheren ze deze lokaal, wat zorgt voor efficiënte, duurzame en sociaal sterke energiesystemen. Tot nu toe blijven Energie Hubs helaas nog te vaak steken in de planningsfase, waardoor ze hun volledige potentieel niet benutten. Een goede reden voor studenten en onderzoekers van MNEXT en Tilburg University om de belemmeringen te onderzoeken en barrières te doorbreken voor een duurzamere wereld.
