Circular Bio-based Construction Industry (CBCI)

Het Europees gesubsidieerde project CBCI onderzoekt hoe we grondstoffen in de bouw efficiënter kunnen gebruiken, om daarmee de CO2-uitstoot te verminderen, gedurende de hele levenscyclus van een gebouw. Voor de transitie naar een circulaire economie wordt een integrale aanpak voor circulair en biobased bouwen ontwikkeld, die de basis vormt voor de bouwsector.

Projectleider

Willem Böttger

Onderzoeksgebied

Biobased Bouwen

Datum

september 2018 t/m september 2022

SDG's

CIRCULAIR EN BIOBASED BOUWEN

De bouw is een grootverbruiker van materialen en is verantwoordelijk voor ongeveer 33% van de totale CO2-uitstoot. Momenteel zijn de gebruikte componenten en materialen vaak niet aanpasbaar tijdens de levenscyclus. En zijn ze ook niet gemaakt van hernieuwbare, biobased materialen. Dit komt omdat de meeste bouwprojecten nog steeds op een lineaire manier zijn ontworpen, wat hergebruik van materiaal bemoeilijkt. Een transitie van de huidige ‘lineaire bouw’ naar een biobased, circulaire bouw is noodzakelijk.

INTEGRALE AANPAK

Om circulair en biobased bouwen te kunnen realiseren is een integrale aanpak nodig waarin processen, disciplines, bedrijven en wet- en regelgeving veranderd moeten worden. Dit betekent dat bestaande rollen van belanghebbenden in de bouwsector zullen veranderen en nieuwe rollen nodig zijn. We ontwikkelden binnen CBCI een aanpak die samenhang garandeert tussen technische, juridische en sociale aspecten, en businessmodellen om biobased en circulair te kunnen ontwerpen en bouwen. De insteek is dat wat wij ontwikkelen vervolgens op industriële schaal gemaakt kan worden.

PROTOTYPING, LIVING LABS EN REAL LIFE TOEPASSINGEN

Binnen het CBCI-project zorgden we voor een effectieve leerervaring en kennisdeling door alle fasen in de ontwikkelingsprocessen vast te leggen en te analyseren, bijvoorbeeld via workshops, prototyping, living labs en real-life case-studies.

2 real-life bouwprojecten vormden de kern van het CBCI-project en dit waren de zogenaamde living labs. Het eerste living lab was de uitbreiding van de GGZ-kliniek van de zorgorganisatie Emergis in de provincie Zeeland. De tweede was een nieuwbouwproject van de KU Leuven voor de universiteitscampus in Gent, België.

Sinds de start van het project zijn er cruciale keuzes gemaakt bij de aanbesteding van de living labs. Voor projectpartner Emergis (NL) werd een Design & Build-aanbesteding gekozen voor de totale renovatie en nieuwbouw, terwijl projectpartner KU Leuven (BE) alleen Design & Build heeft gekozen voor de structuur en het skelet, terwijl er voor de plug-in modules is gekozen voor lease voor de HVAC-systemen plus de sanitaire en technische installaties. Door co-creatie konden het CBCI-team en de geselecteerde aannemers de ontwerp- en materiaalkeuzes verder uitwerken.

Binnen het project werkten we samen met stakeholders en experts om gevelelementen te ontwikkelen die niet alleen in het lab als prototypes worden getest, maar ook daadwerkelijk binnen de Living labs worden toegepast. Het ontwerpen, testen en produceren van de prototypes vond plaats in labs in België (WTCB), Nederland (SPARK Maker Space Lab) en het Verenigd Koninkrijk (BRE Centre for Innovative Construction Materials). Deze faciliteiten stelden onze onderzoekers in staat gebruik te maken van de modernste productietechnieken en onderzoeksfaciliteiten. Materialen die in de eerste testrondes zijn meegenomen, waren bijvoorbeeld schapenwol, hout, nabasco, metisse en gras.

PROJECTRESULTATEN

Met CBCI realiseren we verschillende outputs voor een zo breed mogelijk effect op de bouwsector. Het project resulteert in diverse publicaties, MOOC’s, een praktische gids en een haalbaarheidsstudie. Dit is allemaal bedoeld om (toekomstige) professionals te inspireren en te voorzien van praktische informatie voor hun eigen bouwprojecten, in elke fase van het proces. De leeropbrengsten van het project en de ontwikkelde materialen komen uiteindelijk samen in een demonstratietentoonstelling bij Kamp C in Westerlo (BE). Het doel van CBCI is om bij te dragen aan de toepassing van nieuwe oplossingen voor de circulaire economie.

Na bijna 4 jaar kwam het project op 30 september 2022 tot een einde. Het onderzoek leverde veel resultaten en tools op, zoals diverse publicaties, MOOC’s, een praktische gids, real-life gebouw, living labs en een haalbaarheidsstudie. Dit is allemaal bedoeld om (toekomstige) professionals te inspireren en te voorzien van praktische informatie voor hun eigen bouwprojecten, in elke fase van het proces. Met het CBCI project hebben we bijgedragen aan de toepassing van nieuwe oplossingen voor de circulaire economie.

Lees meer over alle tools voor circulair en Biobased bouwen in het magazine.

CALCULATORS VOOR HET BEREKENEN VAN WAARDE VAN REMONTABEL BOUWEN

In co-creatie met opdrachtgevers en partijen uit de bouw zijn er binnen het CBCI project een aantal tools ontwikkeld. Deze tools helpen bouwteams om vroegtijdig in een project een inschatting te maken van de economische toegevoegde waarde van remontabel bouwen. Hierbij helpen we opdrachtgevers de waarde van flexibiliteit in de constructie concreet te maken en demontage aan het einde van de levensduur makkelijker te maken. Met deze informatie kunnen opdrachtgevers hun plan scherper maken en de waarde laten meewegen in de ontwerp- en investeringsbeslissingen.

Klik hier voor de pagina met links naar de tools om er zelf mee aan de slag te gaan

PUBLICATIES

Publicatie: Vijf bouwstenen voor circulair biobased bouwen

De eerste publicatie binnen het project, de white paper ‘Vijf bouwstenen voor succesvolle circulaire biobased bouwinitiatieven’, is gepubliceerd in november 2020. De 5 bouwstenen die in deze white paper worden geïdentificeerd zijn Betaalbaar, Flexibel, Passief, Integraal en Traditioneel eigenaarschap. Deze praktische whitepaper is gratis te downloaden in het Engels, Nederlands en Frans via de HBO-Kennisbank.

Publicatie: Circulaire en bio-based ambities in bouwprojecten

De tweede publicatie binnen het project, de whitepaper ‘Circulaire en bio-based ambities in bouwprojecten; een integrale aanpak van het aanbestedingsproces’, is gepubliceerd in december 2021. Deze whitepaper gaat over circulariteit en een integrale aanpak van het aanbestedingsproces. De transitie naar een circulaire economie vraagt om een andere benadering van de ambities en realisatie van bouwprojecten. Een integrale aanpak is noodzakelijk om een gebouw of renovatie succesvol te realiseren. Het inkoop- en aanbestedingsproces speelt een sleutelrol in deze transitie. Deze whitepaper beschrijft de ervaringen en lessen uit de praktijk met betrekking tot circulair biobased inkopen.

De whitepaper is gratis te downloaden in het Engels, Nederlands en Frans via deze link.

Publicatie: Hoe het wetgevend kader circulair, bio-based bouwen kan

De derde publicatie binnen het project, de whitepaper regels & voorschriften ‘Hoe het wetgevend kader circulair, bio-based bouwen kan stimuleren’, is in mei 2022 verschenen.
Deze white paper is gepubliceerd in het kader van het Interreg 2seas project Circular Biobased Construction Industry (CBCI), omdat producenten, uitvoerders, gebouwbezitters en -ontwikkelaars wet- en regelgeving vaak bestempelen als belemmerend voor het op grotere schaal toepassen van circulair biobased bouwen. De vraag is of dit klopt.
In deze white paper bespreken wij: hoe belemmerend wet- en regelgeving nu écht is. Hoe groot de ruimte voor het stimuleren van circulair biobased bouwen is. Welke wet- en regelgeving belangrijk is voor opschaling. En hoe flexibel de wet- en regelgeving is in het kader van functieverandering.

De whitepaper is via het inschrijfformulier gratis te downloaden in het Engels, Nederlands en Frans.

SAMENWERKING

Avans was lead-partner van het onderzoeksproject Circulair Bio-based Construction Industry en werkte samen met 9 kennisinstellingen en -organisaties en ruim 20 observer partners uit Nederland, België, het Verenigd Koninkrijk en Frankrijk.

De 9 projectpartners:

HZ University of Applied Sciences (NL)
University of Bath (UK)
KU Leuven (BE)
Wetenschappelijk en Technisch Centrum voor het Bouwbedrijf (BE)
Vlaamse Confederatie Bouw (BE)
Kamp C – Provinciaal Centrum Duurzaam Bouwen & Wonen (BE)
Emergis (NL)
Provincie Zeeland (NL)
Agrodome BV (NL)

Binnen Avans waren betrokken: Expertisecentrum Technische Innovatie, Centre of Expertise Biobased Economy (MNEXT) en het Expertisecentrum Sustainable Business.

Draag bij aan een circulaire en biobased bouwsector

Onze onderzoeksaanpak met een focus op ontwerpend onderzoeken kenmerkte zich door een iteratieve aanpak en de betrokkenheid van een breed scala aan stakeholders en experts. We organiseerden workshops en bijeenkomsten om meer te weten te komen over alle verschillende perspectieven en probeerden belanghebbenden van het project op verschillende manieren en kanalen te betrekken.